Zwracamy uwagę na procedowane aktualnie w Sejmie RP niebezpieczne zapisy projektu ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw, mogące stanowić zagrożenie dla przyrody i będące w sprzeczności z wymogami prawa środowiskowego UE.
Stanowczo nie zgadzamy się ze skróceniem ścieżki legislacyjnej przepisów dotyczących regulacji rzek i wycinki drzew. Niestety, wbrew wcześniejszym zapowiedziom, ustawa ta nie została poddana konsultacjom publicznym, co jest szczególnie niezrozumiałe w świetle tego, jak znaczące będzie jej oddziaływanie na społeczeństwo i środowisko.
Projekt tych negatywnych zmian jest już w Sejmie:
https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/druk.xsp?nr=1176
i zakłada m.in.:
- Uproszczenie procedury dotyczącej oczyszczania koryt rzek
- Wody Polskie będą mogły usuwać drzewa i krzewy w korytach rzek bez wcześniejszej zgody.
- Rozwiązanie będzie dotyczyć także terenów między linią brzegu, a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem.
- Wody Polskie będą mogły stosować uproszczoną procedurę do końca 2026 roku.
Jest to art. 15 ustawy, a zarazem zmiana ustawy zmieniającej (zmiana ustawy, która zmienia ustawę właściwą o usuwaniu skutków powodzi).
Art. 15 W ustawie z dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1473 i 1717)
....
Art. 592 . 1. Do dnia 31 grudnia 2026 r. drzewo lub krzew znajdujące się w korycie rzeki lub na terenie między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano wał przeciwpowodziowy, może być usunięte przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, jeżeli jest to konieczne dla usunięcia skutków powodzi, w szczególności dla zapewnienia realizacji działań polegających na odbudowie lub modernizacji urządzeń wodnych, o których mowa w art. 591 .
Mowa jest także o zakończeniu procedury zgody dla określonych 66 przedsięwzięć opisanych w załączniku. Jednak proponowany zapis projektu ustawy oznacza, że wycinkę można będzie prowadzić nie tylko w związku z tymi inwestycjami!
W efekcie wszędzie tam gdzie była powódź PGW Wody Polskie będą mogły bezkarnie, bez żadnych zezwoleń usuwać również lasy łęgowe, które są siedliskiem priorytetowym z załącznika I dyrektywy siedliskowej! I to nie tylko na swoich gruntach. Sformułowanie “jeżeli jest to konieczne dla usunięcia skutków powodzi” wprowadza dowolność decydowania o wycince drzew i krzewów przez Wody Polskie. Dużym zagrożeniem jest też to, że obecnie można będzie też np. wyciąć lasy pod projektowane zbiorniki wodne, bo w 2024 r. była tam powódź.
Czytamy także o takich kwestiach jak:
- Uproszczenie procedury dotyczącej odbudowy zniszczonych urządzeń wodnych
- Odbudowa zniszczonych urządzeń wodnych będzie mogła się odbywać bez uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
- Zwolnienie z tego obowiązku nie będzie całkowicie zwalniać z innych procedur związanych z oceną oddziaływania na obszary Natura 2000.
- Rozwiązanie dotyczy 66 inwestycji, które zostały uzgodnione z Komisją Europejską przez Dyrektora Generalnego Ochrony Środowiska.
Wspomniane 66 inwestycji, to niekoniecznie jest odbudowa. Brak konieczności uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (DŚU) dla odbudowy budowli hydrotechnicznych wprowadzono już w październiku 2024. Teraz zmiany idą dalej w bardzo szkodliwym kierunku - modernizacji, budowy urządzeń/budowli hydrotechnicznych w zmienionej formie, a także regulacji rzek na obszarach, na których ogłoszono stan klęski żywiołowej w związku z powodzią, która miała miejsce we wrześniu 2024 r. Dla tych inwestycji zastępuje się DŚU decyzją z art. 118 ustawy o ochronie przyrody. Stosuje się przepisy dot. obszarów Natura 2000, ale usunięty został art. 96 ustawy ooś przy pozwoleniach wodnoprawnych dla tychże. Co więcej, art. 118 u.o.p. nie ma zastosowania w sytuacji, gdy realizowane przedsięwzięcie jest zlokalizowane poza obszarem Natura 2000, ale negatywnie na ten obszar oddziałuje.
Ponadto wśród inwestycji bez ooś znalazły się:
Prace dotyczące suchego zbiornika Stronie Śląskie w km 1+816 potoku Morawka;
oznaczać to będzie odbudowę/przebudowę lub budowę np. nowego zbiornika w Stroniu bez udziału społecznego! Przypominamy - to katastrofa tego zbiornika była przyczyną śmierci kilku osób oraz zniszczenia Stronia Śląskiego, Lądka-Zdroju i innych miejscowości.
Niepokojące jest ponadto iż ustawa umożliwi odbudowę budowli poprzecznych, które w wielu miejscach przyczyniły się do wzrostu stanów i zasięgu wód powodziowych.
Dodatkowo planowane jest:
- Ponad 120 km regulacji Nysy Kłodzkiej
- Regulacja Złotego Potoku
- Regulacja Prudnika
- Regulacja Bobru na ok 50 kilometrach
- i regulacje wielu innych rzek.
Znaczące jest, że we wspomnianym wykazie nie ma prac na Białej Lądeckiej i Białej Głuchołaskiej (wspomniano jedynie o dolnym odcinku 0-4 km rzeki “Biała” więc nie wiadomoo którą rzekę Białą chodzi).
Prace hydrotechniczne na tych rzekach zostały wykonane wcześniej i to prawdopodobnie bez żadnych wymaganych prawem zgód. Oznacza to, że zniszczenia których dokonano bez odpowiedniego uzasadnienia rezultatów zmniejszenia zagrożenia powodzią, w dwóch obszarach Natura 2000: Biała Lądecka i Przyłęk nad Białą Głuchołaską, teraz planuje się również w większości poza obszarami sieci Natura 2000 i wnioskuje o wyłączenie ich poza zakres Dyrektywy EIA.
Jest to niezgodne z zapisami Konwencji z Aarhus oraz dyrektyw EIA i SEA. Biorąc pod uwagę zapisy art. 1 lit. a) oraz art. 2 ust. 2 lit. a), dyrektywy 2001/42/WE (SEA), lista przedsięwzięć stanowiąca załącznik do ustawy powinna zostać poddana strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Argumentacja, że przedsięwzięcia te są pilne jest nieprawdziwa - powódź skończyła się prawie 8 miesięcy temu, a wiele z tych projektów to projekty wieloletnie, a argument, że skutkuje lepszą ochroną środowiska, nie jest słuszny (nawet w ramach OOŚ). Jedynym aspektem, który mógłby uzasadniać takie procedowanie byłoby to, gdyby projekt nie zawierał ostatecznych decyzji, ale ponieważ wycinka drzew i późniejsze uzyskanie pozwolenia jest nieodwracalne, jest to nieuzasadnione.
Zwracamy także uwagę, że propozycje zmian ustawy dotyczące instrumentu wykupów budynków przez Wody Polskie, oparte na kryterium powodzi 10% są dla wielu obszarów zupełnie nieadekwatne, bo na przykład na Białej Lądeckiej nie jest możliwy w oparciu o te zasady wykup wielu zagrożonych miejsc, bo powodzie 10% mieszczą się w korycie rzeki. Zasadnym wydaje się więc objęcie również terenów dotychczas nieklasyfikowanych jako narażone na wodę 10%, ale na których wystąpiła powódź. Pod rozwagę należy także wziąć zarządzanie ryzykiem powodziowym w zintegrowaniu z odbudową zasobów przyrodniczych - sytuacje gdy na danym terenie istnieje potrzeba pozyskania terenu celem przywrócenia swobodnego spływu wód w ramach realizacji przedsięwzięć renaturyzacyjnych.
W związku z powyższym zwracamy się do Państwa o podjęcie interwencji celem zatrzymania procedowania projektu, nieprzegłosowanie bez wcześniejszego usunięcia artykułu 15 pkt.2, przeprowadzenia konsultacji publicznych i wprowadzenia w nim zasadniczych zmian.
Jesteśmy gotowi na konstruktywny dialog.