Głośna w sierpniu tego roku katastrofa na Odrze, drugiej największej rzece w Polsce, wstrząsnęła opinią publiczną i pokazała totalną inercję rządzących, odpowiedzialnych za stan polskich wód. Opinia publiczna dowiedziała się, jak ogromne ilości ścieków są zrzucane legalnie i nielegalnie do Odry, i jak bardzo nie działa system monitoringu zanieczyszczeń rzek w naszym kraju. Premier wyznaczył nawet pokaźną nagrodę pieniężną za wskazanie sprawców katastrofy, ale poza złotymi algami - bezpośrednią przyczyną śmierci ryb, wciąż nie ustalono winnych, albo - jest ich zbyt wielu, by ktokolwiek został pociągnięty do odpowiedzialności.Eksperci wskazują, że winny jest cały system zarządzania polskimi rzekami. Wszystkie dotychczasowe rządy, bez względu na opcję polityczną, regulowały Odrę, ustalały niewłaściwe normy zrzutu zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych i zaniedbywały system monitorowania stanu rzeki.
Już w sierpniu, koalicja “Czas na Odrę” przy wsparciu Koalicji Ratujmy Rzeki, z najlepszymi specjalistami, naukowcami i aktywnie działającymi organizacjami proekologicznymi, rozpoczęły niezależne prace badawcze na Odrze, a także uruchomiły zbiórkę funduszy na portalu zrzutka.pl. Jej celem jest utworzenie społecznego programu odnowy ekosystemu Odry, zdiagnozowanie prawdziwej przyczyny katastrofy, a także opracowanie specjalnej aplikacji, umożliwiającej proste i szybkie zgłaszanie zanieczyszczenia wód, a wszystko po to, aby zapobiec kolejnym podobnym tragediom na polskich rzekach.
Swoje wsparcie dla Odry od początku manifestował również kolektyw Siostry Rzeki, od wielu lat zaangażowany w obronę rzek w Polsce. Po wspólnym opłakiwaniu Odry podczas Marszu Żałobnego w Warszawie (21.08.2022) artystki zrzeszone w błękitnym kolektywie postanowiły zorganizować aukcję sztuki na rzecz zrzutki #ODRAtujmy Odrę! Zaprosiły do udziału zaprzyjaźnionych twórczynie i twórców, oddanych sprawie rzek, a przeprowadzenie aukcji powierzyły Siostrze Rzece Obrze - Róży Wroniszewskiej prowadzącej w Krakowie dom aukcyjny.
ODRAtunkowa Kolekcja przygotowana na aukcję to prawdziwe wezbranie miłości do rzeki. Na wezwanie Sióstr Rzek odpowiedzieli znakomici polscy artyści i artystki, a większość zebranych na aukcję prac dotyczy właśnie motywu wody.Zalążkiem zestawu są prace Cecylii Malik i Sióstr Rzek, które powstawały na przestrzeni kilku lat działalności Kolektywu i brały udział w najgłośniejszych artystycznych happeningach. Kolekcję otwiera obowiązkowo błękitna tabliczka z napisem “Odra” - znak rozpoznawczy Sióstr Rzek, autorstwa Cecylii Malik. Kapelusz w kształcie ryby powstały we współpracy Cecylii z Maruna upcycled, dwa stroje kąpielowe z cyklu “Moda na rzeki”, czy figurka “Bobra znad Sztoły” to unikatowe obiekty, wyjątkowo wystawione na sprzedaż, stanowiące wizualną oprawę do performansów Cecylii jako Siostry Rzeki Białki.
Na aukcję powstały też specjalnie dedykowane Odrze prace: “Rzeka Aura” pastel Joanny Rajkowskiej, obraz “Dla Odry” Agnieszki Brzeżańskiej, akwarela z widokiem Wisły Rafała Borcza, akwarela “Zachód słońca nad rzeką Odrą” Siostry Rzeki Anny Chmiel, obraz Halnego “The Peaceful Harbour”; namalowana na desce z odzysku, według starej szkoły ikon “dzikona” - “Serce Ryby” Marty Jamróg, seria akwarel z postaciami wędkarzy Grażyny Smalej czy płótno Adama Rzepeckiego pod tajemniczym tytułem “O”, z namalowaną wstążką rzeki niczym z mapy, sprowadzony do znaku, pośród kropel wody, który, jak sam artysta skomentował, stanie się prawdopodobnie początkiem jego nowej serii obrazów.
Na ratunek Odrze przychodzi też jej siostra Wisła na obrazach: Szymona Kobylarza “Pulsar na Wiśle”, Anny Gertych Malik - mistrzyni malarstwa na szkle “Siostry Rzeki w Ciechocinku” i na fotografiach “Wisła, narybek” Rafała Siderskiego i “Scena rodzajowa na Wiśle” Tomasza Gotfryda, w której udokumentowana została przeprawa kobiety z bukłakami wody w nurcie pełnej siły rzeki. Z kolei artystka malarka, stale związana z Wisłą, pływająca galarem podczas każdego sezonu - Ewa Ciepielewska, ofiarowała na aukcję swój obraz przedstawiający Edytę Stein. Wyjątkowym wiślanym darem dla Odry jest też Voucher na dwudniowy pobyt w przestrzeni mieszkalno-pracownianej w Kozielcu, zlokalizowanej nad samą Wisłą, które to miejsce zaaranżowała artystka sztuk wizualnych i performerka Ela Jabłońska w ramach programu rezydencyjnego Fundacji W788 “Znikając nad Wisłą”.
Kolejne pomocne rzeki to krakowska Rudawa, która jest scenerią troci - jednostki pływającej Cecylii Malik i uwiecznionej na fotografii eksponowanej w lightboxie “Troć Wędrowna na Rudawie” z 2018 r. i “Rzeka Bug” na obrazie mistrza pejzaży nadbużańskich Stanisława Baja.
Odrę ratuje również Bałtyk poprzez płótna Mai Maciejewskiej “Morze żółte” i Grażyny Smalej “Pozdrowienia z Helu”.
Woda rozlewa się naturalnie w rzecznej kolekcji na obrazach Doroty Łapy-Malik, Barbary Wroniszewskiej, na fotografiach japońskich Alka Janickiego, na temperze Bogumiła Książka, jest substancją otulającą dziewczynę sportretowaną przez Paulinę Karpowicz i składnikiem “Drinka z wypławkiem” na rysunku Jagody Dobeckiej, która szczególnie ukochała w swojej sztuce organizmy najmniejsze. W kolażu Dominiki Wilczyńskiej “Nieciecz. Rzecz o życiu seksualnym ryb” ujawnia z kolei swoją istotną rolę w rzecznym ekosystemie. A na surrealistycznym obrazie malowanym temperą jajową “Rain on the Hornidal’s Lake” Magdy Kuleszy-Fedkowicz woda pod postacią deszczu zatapia figurę stojącej kobiety. U Karoliny Śwideckiej na obrazie negatywowym z narciarką pojawia się w postaci śniegu.
Kolekcję dopełniają obrazy natury - kolaż z kwiatami “Kalejdoskop” eksperymentującej fotografki Karoliny Kowalskiej, fotografie dokumentujące Moniki Tomaszewskiej, grafika z wierszemRyszarda Krynickiego “Wiewiórka”, opracowanego graficznie przez duet Piotr Lutyński i Bartolomeo Koczenasz oraz barwna odbitka naświetlana światłem słonecznym z projektu “Black Heart” Basi Budniak. Temat siostrzeństwa reprezentują dwie grafiki cyfrowe znakomitej ilustratorki i artystki Lidki Krawczyk - “Alone” i “MAD-KA”.
ODRAtunkową kolekcję zamykają dwie prace batalistyczno-pacyfistyczne - grafika Romualda Oramusa “Rytuały”, na której przedstawione postacie, częściowo w mundurach, w myśl tytułowych rytuałów wykonują dziwne, niezrozumiałe gesty wyposażone w ostre narzędzia, kije, siekiery, a pośród nich, w centralnej części kompozycji stoi tuląca się para - obraz bezsensownej przemocy, często w imię tradycji. Podobne podejście przedstawia obiekt ready-made Jerzego Kosałki ze słynnej serii “Plan bitwy pod Kłobuckiem” 1986-2022, w którym artysta wykorzystał popularny w PRL-u papier do pakowania towaru zadrukowany dwoma elementami, które opisał w legendzie “my” i “oni”. Można powiedzieć, że obie prace obnażają absurd przemocy i polaryzacji.#ODRAtujmy Odrę! to działanie wspólnotowe, projekt jednoczący osoby wielu dziedzin, których połączyła troska o umierającą rzekę.
Warto wspomóc projekt biorąc udział w Aukcji Sióstr Rzek #ODRAtujmy Odrę!, która odbędzie się 16 grudnia 2022 r. o godzinie 18:30 https://onebid.pl/pl/auction/-/4446
Wystawę przedaukcyjną można zobaczyć w dniach 8-16 grudnia w galerii Domu Aukcyjnego Róża Wroniszewska w Krakowie, przy ulicy Siemiradzkiego 13/6 w godzinach 12-19, w soboty i niedziele - po wcześniejszym umówieniu się.